‘De bedrijfsarts is in de praktijk nog te vaak een reactieve adviesmachine die in beeld komt als de werknemer zich ziek meldt.’ Dat zegt Boyd Thijssens, voorzitter van de NVAB en ambassadeur van Bedrijfsarts Worden, in een column op medischcontact.nl.

Hij zou willen dat bedrijfsartsen zich meer gaan opstellen als een sociaal geneeskundige die binnen een populatie werkenden de gezondheid beschermt en bevordert.

Meer werken aan preventie

Boyd geeft aan dat binnen de NVAB de roep om meer bezig te zijn met preventieve taken met de dag luider wordt. Maar daarmee is de switch niet zomaar gemaakt, want ‘meer tijd spenderen aan andere taken betekent per definitie ook minder tijd spenderen aan een deel van de huidige taken. En wie gaat dat dan doen?’

Over de schutting kijken

De NVAB-voorzitter denkt dat het daarom nodig is dat bedrijfsartsen meer in gesprek gaan met aanliggende disciplines. ‘In de gesprekken die ik voer, merk ik dat het helemaal niet zo vanzelfsprekend is om breder te kijken dan de discipline waarin je geregistreerd bent. Menig bedrijfsarts voelt zich nog geen sociaal geneeskundige en ze benadrukken vaak vooral de verschillen.’

Samenwerking zoeken

In de column pleit Boyd voor meer gezamenlijkheid in opleidingen, nascholingen en registraties en gemakkelijkere uitwisseling onderling. Hoewel hij snapt dat die stappen niet een-twee-drie kunnen worden gezet.

‘Als NVAB-voorzitter herken ik de valkuil om alleen bedrijfsartsen te spreken. Ik tracht dan ook regelmatig met andere disciplines in gesprek te gaan. Samenwerken begint met de ander kennen.’

Monique van Beukering is in de prijzen gevallen met haar proefschrift over de risico’s voor zwangere vrouwen op het werk: ze won de Burgerpenning 2023 van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).

Van Beukering was een van de negen genomineerden. De commissie die de prijs toekent, beoordeelde de proefschriften op onder meer kwaliteit en relevantie voor een brede groep bedrijfsartsen. Ook keek de commissie of de resultaten herkenbaar of bruikbaar waren voor de dagelijkse praktijk.

Risico’s op complicaties
Uit het onderzoek bleek dat de helft van de zwangere vrouwen in Nederland werkt onder onveilige omstandigheden. Daardoor lopen zij risico’s op complicaties. Volgens Van Beukering, bedrijfsarts bij Zorg van de Zaak en onderzoeker bij Amsterdam UMC, moeten werkgevers meer doen om risico’s te vermijden. Die nieuwswaardige conclusie leidde niet alleen tot artikelen in de vakmedia. Ook het AD en Linda.nl schreven erover.

Betere voorlichting
Tegen Linda.nl zei Van Beukering: ‘Zwanger zijn doe je er niet even bij. Je bent niet langer alleen, maar met zijn tweeën. Het kost veel energie om een kindje te laten groeien.’ En de risico’s zijn aanzienlijk. ‘Vrouwen die veel en onveilig werken, hebben meer kans op een hoge bloeddruk, een miskraam en een vroeggeboorte.’

Van Beukering pleit ervoor dat alle zwangeren goed geïnformeerd worden door hun werkgever. Nu gebeurt dat in slechts 15 procent van de gevallen.

‘Ga naar de bedrijfsarts
Daarnaast roept ze vrouwen op om zo snel mogelijk een afspraak te maken met de bedrijfsarts. ‘Niet pas na 24 weken, wanneer ze uitgeput op mijn spreekuur komen en noodgedwongen moeten stoppen met werken, maar meteen, na tien tot twaalf weken.’

Lees hier het volledige onderzoek.

Werknemers hebben zich vorig jaar in ons land meer ziekgemeld dan ooit te voren. Zo concludeert verzekeraar Nationale-Nederlanden (NN). Gemiddeld zijn Nederlandse werknemers negen dagen per jaar ziek.  De meestvoorkomende redenen? Griep en verkoudheid. Direct daarna volgen psychische klachten. Hoe komt dit zo? En belangrijker: wat kunnen we er aan doen? Bedrijfsarts Stefan van Vuuren schoof digitaal aan in de uitzending van RTL Z op donderdagochtend 1 juni.

Psychisch ziekteverzuim is al jaren hoog, maar we zien het wel fors toenemen, vertelt Stefan uit tijdens de uitzending.  ‘Vermoedelijk zijn de grootste oorzaken de lockdowns die zijn geweest. En de hoge werkdruk die er is, door het grote tekort aan werknemers.’ Hoe kun je werknemers mentaal fit houden? En wie is daarvoor verantwoordelijk? ‘Vitaal blijven op de werkplek is een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer. Psychisch verzuim is vaak een stapeling van meerdere problemen. Praat daarover. Met een bedrijfsarts, manager of vertrouwenspersoon bijvoorbeeld. Zo kun je ontdekken wat je nodig hebt als werknemer of wat je als werkgever kan bieden.’

Bekijk de hele uitzending (het item begint op 0.42 en loopt tot 5.40)

De meeste zorg vindt plaats buiten het ziekenhuis. Maar de tekorten aan artsen ‘zonder witte jas’ zijn enorm. Minister Helder pleit daarom voor een integrale aanpak om meer studenten te laten kiezen voor het mooie en dankbare werk in de sociale geneeskunde.

Op een bijeenkomst met studenten geneeskunde, artsen, bestuurders en opleiders sprak de minister over het bekend en bemind maken van de extramurale zorg, oftewel: de zorg buiten het ziekenhuis en de instelling.

Coschappen in sociale geneeskunde

Die integrale aanpak begint wat de minister betreft op de middelbare school. Ze wil dat jongeren daar al enthousiast worden gemaakt voor de zorg. Ook wil ze dat er in de opleiding geneeskunde meer aandacht komt voor extramurale zorg, bijvoorbeeld via coschappen. Ook pleit ze voor meer samenwerking tussen het onderwijsveld, de universiteiten, werkgevers en ministeries.

Gezamenlijke aanpak

De minister zegt dat de tekorten alleen samen kunnen worden aangepakt. ‘We kunnen de uitdagingen in het veranderende zorglandschap alleen het hoofd bieden als wij ons nu gezamenlijk inzetten om het aantal extramurale artsen te vergroten.’

Vergrijzing

De tekorten aan artsen ‘zonder witte jas’ zijn groot. De instroom in de opleidingen blijft achter bij de aantallen die in de toekomst nodig zijn. En de verwachting is dat door onder meer de vergrijzing in de nabije toekomst alleen maar meer artsen nodig zijn in de extramurale zorg. Denk daarbij aan bedrijfsartsen, verslavingsartsen en specialisten ouderengeneeskunde.

Overigens zijn er vrijwel overal in de zorgsector tekorten. Daarom heeft Helder in september vorig jaar al 500 miljoen euro per jaar vrijgemaakt om de zorg als geheel aantrekkelijker te maken.

Lees meer over het arbeidsmarktprogramma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en welzijn

Foto: nfu.nl / Ministerie van VWS. Van links naar rechts: René Héman (KNMG), Geraline Leusink (MUMC+), Marjolein v/d Pol (Radboudumc), Minister Conny Helder (VWS), Dov Ballak (NFU), Edith Meijwaard (NVU), Christa Boer (Amsterdam UMC), Lisa Bohm (NFU), Mirjan van Ormondt (VWS), Dini Smilde (NFU), Jacqueline de Graaf (Radboudumc), Menno Reijneveld (UMCG), Annika Berends (VWS)

‘Niet altijd een puur medisch antwoord’ 

Boyd Thijssens (Medisch directeur De Nieuwe arts, voorzitter NVAB en ambassadeur van bedrijfsartsworden.nl) sprak minister Ernst Kuipers toe, tijdens het Ontbijt met de Minister daags na Prinsjesdag.

Boyd benadrukt in zijn verhaal dat niet op alle zorgvragen een puur medisch antwoord past. En dat vroege interventies door de bedrijfsarts uitval of vertrek kunnen voorkomen. ‘Een vroegtijdige inzet van de bedrijfsarts kan enorm bijdragen aan het minder belasten van de zorg die nu zo onder druk staat. Door te voorkomen dat zorgmedewerkers uitvallen. Door oog te hebben voor veilige werkomstandigheden, fysiek én psycho-sociaal. En door te kijken naar een bredere context dan enkel het orgaanprobleem of ziektebeeld.’

Lees het hele artikel op nvab-online.nl: Bedrijfsartsen helpen ambities Integraal Zorgakkoord bereiken

Foto: NVAB

Luistertip
Luister ook naar de podcast van Medisch Contact, Aflevering week 38. Met een terugblik op het Ontbijt met de minister en een gesprek met minister Kuipers, Over de VWS-begroting en de onderhandelingen over het Integraal Zorgakkoord.

Steeds meer geneeskundestudenten zijn geïnteresseerd in het vak van de bedrijfsarts. ‘Het dogma dat werken als arts in het ziekenhuis het hoogst haalbare is, zie ik langzaam verdwijnen.’ Dat zegt Jeroen Croes, bedrijfsarts en opleider, docent en onderwijscoördinator bij UMC Amsterdam.

In een interview met deanderedokter.nl noemt Croes dat een mooie ontwikkeling. Hij denkt dat studenten steeds meer het belang van preventie zien.

Studenten zien gevaren van stress
‘Stress en overbelasting veroorzaken enorme problemen. Het is een actueel thema waar de bedrijfsarts zich in verdiept. Dat spreekt studenten aan die zelf ook al grote druk kunnen ervaren. We gaan van een reactieve gezondheidszorg, waarbij er eerst een ziektebeeld moet zijn dat gefixt kan worden, naar meer preventie.’

1500 co-plekken per jaar
Meer interesse voor het vak betekent ook dat er meer plekken moeten komen waar studenten hun coschap kunnen lopen. Jeroen Croes is ambitieus en zet in op minstens 1500 co-plekken voor bedrijfsartsen per jaar.

‘Nu zijn er structureel te weinig plekken. Onze geneeskundestudenten moeten een afgewogen keuze kunnen maken: huisarts of medisch specialist, klinisch of niet-klinisch werkend. Dat betekent dat er véél meer praktijkopleiders en coassistent-begeleiders nodig zijn, want studenten moeten wel de kans hebben om een coschap te lopen bij het domein arbeid en gezondheid.’

Meer preventie, minder uitkeringen
Een logisch vervolg in dit pleidooi is dat de overheid met geld over de brug moet komen, vindt Croes. ‘Voor de opleiding tot bedrijfsarts is geen overheidsgeld beschikbaar, als enige van alle medisch specialistische opleidingen. Dat is natuurlijk van de zotte. Zeker als je bedenkt wat de uitval van zieke werknemers per jaar kost: meer dan 18 miljard euro aan uitkeringskosten door de ziektewet en arbeidsongeschiktheid samen. Met bedrijfsgeneeskunde die inzet op preventie, vroegtijdig ingrijpen en betere begeleiding naar passend werk is vele miljoenen te besparen.’

Met Suzanne Driessen verwelkomen we een nieuwe ambassadeur voor het vak bedrijfsgeneeskunde. Voor haar is de charme van haar werk als bedrijfsarts dat ze op allerlei plekken komt. ‘Ik neem een kijkje in de keuken bij veel verschillende bedrijven en verdiep me in alle processen om hen zo goed mogelijk te kunnen adviseren. Daarmee help ik werknemers naar hogere niveaus van duurzame inzetbaarheid, op mentaal, fysiek én sociaal niveau. Dat vind ik heel belangrijk. Net als het preventief bezig zijn binnen mijn vakgebied om verzuim te voorkomen.’

Doorgroeimogelijkheden

Suzanne werkt als bedrijfsarts bij Healthcare. Ze haalt niet alleen veel voldoening uit het verder helpen van werkenden, maar vindt ook de doorgroeimogelijkheden erg fijn. De mogelijkheid om je binnen de bedrijfsgeneeskunde verder te specialiseren – in bijvoorbeeld oncologie of longgeneeskunde – betekent voor haar dat het werk nooit saai zal worden. ‘Je kunt het vak zelf zo leuk maken als je maar wilt, zeg ik altijd.’ Woon je in of nabij Venlo en wil je meer te weten te komen over het vak? Mail dan Suzanne voor een (bel)afspraak of meeloopdag!

Het SER Arboplatform bestaat vijf jaar. Dat werd gemarkeerd met een dialoogsessie voor een succesvolle en gedragen RI&E. Bedrijfsarts en ambassadeur Jeffrey Schaap was erbij. ‘Een verhelderende en inspirerende sessie.’

Tijdens de viering van het eerste lustrum bespraken ruim veertig arboprofessionals, zoals bedrijfsartsen, ergonomen en veiligheidskundigen hoe ze met elkaar de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) beter kunnen laten landen in de praktijk. Jeffrey: ‘Samen de risico’s in kaart brengen leidt tot betrokken werknemers en een kans om te leren. Het is een perfect leermoment voor zowel werknemer als werkgever. Daardoor ontstaan vitale organisaties met ijzersterke teams.’

Vijf jaar Arboplatform

Het Arboplatform is het centrale informatiepunt van sociale partners over gezond en veilig werken en biedt advies, kennisuitwisseling en inspirerende voorbeelden aan werkgevers, werknemers en arbodeskundigen. De lustrumbijeenkomst werd mede georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne.

Foto: SER

Jeroen Croes heeft de Ramazziniprijs 2022 ontvangen van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).

‘Als universitair docent en onderwijscoördinator sociale geneeskunde verbeterde hij stap voor stap het coschap sociale geneeskunde.’ Deze en meer lovende woorden klonken vanuit de NVAB. Om te benadrukken waarom Jeroen als – drijvende kracht voor goed onderwijs – deze prijs dubbel en dwars verdient. En daar kunnen wij ons alleen maar bij aansluiten.

De Ramazziniprijs werd uitgereikt door NVAB-voorzitter Boyd Thijssens – tevens een van onze ambassadeurs. Elke twee jaar reikt de NVAB de Ramazziniprijs aan iemand die zich in bijzondere mate verdienstelijk heeft gemaakt voor het onderwijs in arbeid en gezondheid.

Lees meer op nvab-online.nl: Jeroen Croes Ontvangt de Ramazziniprijs 2022

Foto: NVAB