Begin september vond er een gesprek plaats met bedrijfsartsen, beleidsmedewerkers van SZW en minister Karien van Gennip. Voor het Ministerie van SZW zijn meldingen van beroepsziekten belangrijke informatie. Welke ziekten krijgen mensen door hun werk, waar en hoeveel? Onze ambassadeurs Stefan van Vuuren, Boyd Thijssens en Femke van Leeuwen schoven aan tijdens het rondetafelgesprek met de minister.

Bedrijfsartsen moeten beroepsziekten melden, maar het aantal meldingen is op dit moment nog laag. In het gesprek met bedrijfsartsen werd daarom gesproken over knelpunten in het melden van beroepsziekten, en over mogelijke oplossingen.

Het ministerie gebruikt de input van het gesprek de Arbovisie 2040.

Meer weten over beroepsziekten en preventie? Ga naar Wat zegt de wet over beroepsziekten?

Bedrijfsarts Worden verwelkomt twee nieuwe ambasadeurs: Saskia Scheffers (links op de foto), bedrijfsarts in opleiding bij HumanCapitalCare. En Naomi Louisse, bedrijfsarts in opleiding bij Arbo Unie.

Saskia Scheffers was 15 jaar werkzaam als huisarts toen ze merkte dat ze behoefte had aan manieren om het patiëntcontact te verdiepen. Tijdens een meeloopdag bij HumanCapitalCare ging er een wereld voor haar open: ‘Ik vind het echt mooi dat je niet alleen naar een ziekte kijkt, maar veel meer naar een persoon in een organisatie. Zo ontdekte ik dat werk enorm kan helpen om gezond te worden.’

Naomi Louisse was longarts in opleiding in het ziekenhuis, maar zat niet op haar plek. Ze wilde aan de slag buiten het ziekenhuis en liep mee met verschillende specialismen, waaronder bedrijfsgeneeskunde. Via bedrijfsartsworden.nl liep ze een dag mee bij de Arbo Unie. ‘Daar merkte ik dat leuk werk een positieve invloed heeft op je gezondheid. Van die relatie tussen werk en gezondheid was ik mij niet eerder bewust.’

Naomi neemt het stokje van haar collega Leonie Mooyman en Saskia neemt de ambassadeursrol over van Erik-Jan van Wijhe. Veel dank voor jullie inzet afgelopen jaren Leonie en Erik-Jan.

De arbeidsmarkt piept en kraakt. Ook in de geneeskundige zorg. Bestaande artsen gaan en masse met pensioen. En nieuwkomers opteren in toenemende mate voor werkweken van vier dagen. Dat is goed nieuws voor de artsen van nu en voor studenten geneeskunde. Er valt héél veel te kiezen. Die keuze valt steeds vaker uit voor bedrijfsgeneeskunde: de instroom aan bedrijfsartsen stijgt.

Jeroen Croes en Femke van Leeuwen ervaren de nieuwe aanwas aan den lijve. Jeroen is bedrijfsarts en opleider bij ArboConcern en ook universitair docent en onderwijscoördinator bij Amsterdam UMC-AMC/UvA. Femke van Leeuwen is praktijkopleider van bedrijfsartsen bij ArboNed. We vroegen hen waarom mensen kiezen voor de medische vervolgopleiding bedrijfsgeneeskunde. Zien ze hierin bepaalde patronen?

Waardering voor werkcultuur

Volgens Jeroen is er één belangrijk terugkerend element in de keuzes die (basis)artsen maken. ‘Wat ik geregeld hoor is dat mensen met name de werkcultuur in ons vakgebied waarderen. Een cultuur van respect voor elkaar, samen ergens voor staan. Niet louter productie draaien, maar samenwerken met verschillende partijen, met meerdere medische en paramedische disciplines. Samenwerken vanuit één doel – de gezondheid en inzetbaarheid van werkenden verbeteren en behouden – en daar ook echt tijd voor maken.’

Werk zelf vormgeven

Femke is ambassadeur van het eerste uur van de meerjarige campagne Bedrijfsarts worden. Het betere werk! Haar enthousiasme voor het vak is met de jaren alleen maar groter geworden. Als praktijkopleider van bedrijfsartsen ziet ze dit enthousiasme terug bij nieuwkomers in het vak. ‘Met name de tijd die je hebt voor de spreekuren en de ruimte die er hierbij is voor preventie en leefstijladviezen spreekt mensen aan. Dat geldt ook voor de mogelijkheid om de invulling van het werk zelf vorm te geven. Je kunt bij de klant op locatie werken of samen met je collega’s op kantoor werken. Bij ons werk hoort ook het adviseren op beleidsniveau om zo de gezondheid van een grotere groep mensen te helpen bevorderen. Ook kun je onderwijs verzorgen, onderzoek doen, zelfs promoveren. En als dat bij je past kun je ook nog als zelfstandige aan de slag. Voor elk wat wils.’

Gezonde medewerkers

Volgens Femke heeft het vak bedrijfsarts de toekomst. ‘Iedereen wil gezonde, duurzaam inzetbare medewerkers. Iedereen wil fit het werk kunnen blijven doen waar hij of zij voor gekozen heeft. Wij dragen daar direct aan bij. Dat is leuk en betekenisvol werk!’

De meeste zorg vindt plaats buiten het ziekenhuis. Maar de tekorten aan artsen ‘zonder witte jas’ zijn enorm. Minister Helder pleit daarom voor een integrale aanpak om meer studenten te laten kiezen voor het mooie en dankbare werk in de sociale geneeskunde.

Op een bijeenkomst met studenten geneeskunde, artsen, bestuurders en opleiders sprak de minister over het bekend en bemind maken van de extramurale zorg, oftewel: de zorg buiten het ziekenhuis en de instelling.

Coschappen in sociale geneeskunde

Die integrale aanpak begint wat de minister betreft op de middelbare school. Ze wil dat jongeren daar al enthousiast worden gemaakt voor de zorg. Ook wil ze dat er in de opleiding geneeskunde meer aandacht komt voor extramurale zorg, bijvoorbeeld via coschappen. Ook pleit ze voor meer samenwerking tussen het onderwijsveld, de universiteiten, werkgevers en ministeries.

Gezamenlijke aanpak

De minister zegt dat de tekorten alleen samen kunnen worden aangepakt. ‘We kunnen de uitdagingen in het veranderende zorglandschap alleen het hoofd bieden als wij ons nu gezamenlijk inzetten om het aantal extramurale artsen te vergroten.’

Vergrijzing

De tekorten aan artsen ‘zonder witte jas’ zijn groot. De instroom in de opleidingen blijft achter bij de aantallen die in de toekomst nodig zijn. En de verwachting is dat door onder meer de vergrijzing in de nabije toekomst alleen maar meer artsen nodig zijn in de extramurale zorg. Denk daarbij aan bedrijfsartsen, verslavingsartsen en specialisten ouderengeneeskunde.

Overigens zijn er vrijwel overal in de zorgsector tekorten. Daarom heeft Helder in september vorig jaar al 500 miljoen euro per jaar vrijgemaakt om de zorg als geheel aantrekkelijker te maken.

Lees meer over het arbeidsmarktprogramma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en welzijn

Foto: nfu.nl / Ministerie van VWS. Van links naar rechts: René Héman (KNMG), Geraline Leusink (MUMC+), Marjolein v/d Pol (Radboudumc), Minister Conny Helder (VWS), Dov Ballak (NFU), Edith Meijwaard (NVU), Christa Boer (Amsterdam UMC), Lisa Bohm (NFU), Mirjan van Ormondt (VWS), Dini Smilde (NFU), Jacqueline de Graaf (Radboudumc), Menno Reijneveld (UMCG), Annika Berends (VWS)

‘Niet altijd een puur medisch antwoord’ 

Boyd Thijssens (Medisch directeur De Nieuwe arts, voorzitter NVAB en ambassadeur van bedrijfsartsworden.nl) sprak minister Ernst Kuipers toe, tijdens het Ontbijt met de Minister daags na Prinsjesdag.

Boyd benadrukt in zijn verhaal dat niet op alle zorgvragen een puur medisch antwoord past. En dat vroege interventies door de bedrijfsarts uitval of vertrek kunnen voorkomen. ‘Een vroegtijdige inzet van de bedrijfsarts kan enorm bijdragen aan het minder belasten van de zorg die nu zo onder druk staat. Door te voorkomen dat zorgmedewerkers uitvallen. Door oog te hebben voor veilige werkomstandigheden, fysiek én psycho-sociaal. En door te kijken naar een bredere context dan enkel het orgaanprobleem of ziektebeeld.’

Lees het hele artikel op nvab-online.nl: Bedrijfsartsen helpen ambities Integraal Zorgakkoord bereiken

Foto: NVAB

Luistertip
Luister ook naar de podcast van Medisch Contact, Aflevering week 38. Met een terugblik op het Ontbijt met de minister en een gesprek met minister Kuipers, Over de VWS-begroting en de onderhandelingen over het Integraal Zorgakkoord.

‘De bedrijfsarts is in de praktijk nog te vaak een reactieve adviesmachine die in beeld komt als de werknemer zich ziek meldt.’ Dat zegt Boyd Thijssens, voorzitter van de NVAB en ambassadeur van Bedrijfsarts Worden, in een column op medischcontact.nl.

Hij zou willen dat bedrijfsartsen zich meer gaan opstellen als een sociaal geneeskundige die binnen een populatie werkenden de gezondheid beschermt en bevordert.

Meer werken aan preventie

Boyd geeft aan dat binnen de NVAB de roep om meer bezig te zijn met preventieve taken met de dag luider wordt. Maar daarmee is de switch niet zomaar gemaakt, want ‘meer tijd spenderen aan andere taken betekent per definitie ook minder tijd spenderen aan een deel van de huidige taken. En wie gaat dat dan doen?’

Over de schutting kijken

De NVAB-voorzitter denkt dat het daarom nodig is dat bedrijfsartsen meer in gesprek gaan met aanliggende disciplines. ‘In de gesprekken die ik voer, merk ik dat het helemaal niet zo vanzelfsprekend is om breder te kijken dan de discipline waarin je geregistreerd bent. Menig bedrijfsarts voelt zich nog geen sociaal geneeskundige en ze benadrukken vaak vooral de verschillen.’

Samenwerking zoeken

In de column pleit Boyd voor meer gezamenlijkheid in opleidingen, nascholingen en registraties en gemakkelijkere uitwisseling onderling. Hoewel hij snapt dat die stappen niet een-twee-drie kunnen worden gezet.

‘Als NVAB-voorzitter herken ik de valkuil om alleen bedrijfsartsen te spreken. Ik tracht dan ook regelmatig met andere disciplines in gesprek te gaan. Samenwerken begint met de ander kennen.’

Monique van Beukering is in de prijzen gevallen met haar proefschrift over de risico’s voor zwangere vrouwen op het werk: ze won de Burgerpenning 2023 van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).

Van Beukering was een van de negen genomineerden. De commissie die de prijs toekent, beoordeelde de proefschriften op onder meer kwaliteit en relevantie voor een brede groep bedrijfsartsen. Ook keek de commissie of de resultaten herkenbaar of bruikbaar waren voor de dagelijkse praktijk.

Risico’s op complicaties
Uit het onderzoek bleek dat de helft van de zwangere vrouwen in Nederland werkt onder onveilige omstandigheden. Daardoor lopen zij risico’s op complicaties. Volgens Van Beukering, bedrijfsarts bij Zorg van de Zaak en onderzoeker bij Amsterdam UMC, moeten werkgevers meer doen om risico’s te vermijden. Die nieuwswaardige conclusie leidde niet alleen tot artikelen in de vakmedia. Ook het AD en Linda.nl schreven erover.

Betere voorlichting
Tegen Linda.nl zei Van Beukering: ‘Zwanger zijn doe je er niet even bij. Je bent niet langer alleen, maar met zijn tweeën. Het kost veel energie om een kindje te laten groeien.’ En de risico’s zijn aanzienlijk. ‘Vrouwen die veel en onveilig werken, hebben meer kans op een hoge bloeddruk, een miskraam en een vroeggeboorte.’

Van Beukering pleit ervoor dat alle zwangeren goed geïnformeerd worden door hun werkgever. Nu gebeurt dat in slechts 15 procent van de gevallen.

‘Ga naar de bedrijfsarts
Daarnaast roept ze vrouwen op om zo snel mogelijk een afspraak te maken met de bedrijfsarts. ‘Niet pas na 24 weken, wanneer ze uitgeput op mijn spreekuur komen en noodgedwongen moeten stoppen met werken, maar meteen, na tien tot twaalf weken.’

Lees hier het volledige onderzoek.

Werknemers hebben zich vorig jaar in ons land meer ziekgemeld dan ooit te voren. Zo concludeert verzekeraar Nationale-Nederlanden (NN). Gemiddeld zijn Nederlandse werknemers negen dagen per jaar ziek.  De meestvoorkomende redenen? Griep en verkoudheid. Direct daarna volgen psychische klachten. Hoe komt dit zo? En belangrijker: wat kunnen we er aan doen? Bedrijfsarts Stefan van Vuuren schoof digitaal aan in de uitzending van RTL Z op donderdagochtend 1 juni.

Psychisch ziekteverzuim is al jaren hoog, maar we zien het wel fors toenemen, vertelt Stefan uit tijdens de uitzending.  ‘Vermoedelijk zijn de grootste oorzaken de lockdowns die zijn geweest. En de hoge werkdruk die er is, door het grote tekort aan werknemers.’ Hoe kun je werknemers mentaal fit houden? En wie is daarvoor verantwoordelijk? ‘Vitaal blijven op de werkplek is een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer. Psychisch verzuim is vaak een stapeling van meerdere problemen. Praat daarover. Met een bedrijfsarts, manager of vertrouwenspersoon bijvoorbeeld. Zo kun je ontdekken wat je nodig hebt als werknemer of wat je als werkgever kan bieden.’

Bekijk de hele uitzending (het item begint op 0.42 en loopt tot 5.40)